Co to jest double top i pojedyncza płyta? – krótka definicja
Płyta double-top (podwójny top) w gitarze klasycznej to trójwarstwowa konstrukcja, w której dwie bardzo cienkie warstwy drewna – najczęściej świerku, cedru albo sekwoi – są oddzielone lekkim rdzeniem z materiału o strukturze plastra miodu (Nomex), drewna balsy lub pianki. Taka „kanapka” zwiększa powierzchnię rezonansową przy minimalnej masie, co przekłada się na większą głośność i projekcję instrumentu.
Pojedyncza płyta (solid top, single top) to klasyczny jednowarstwowy top z litego świerku lub cedru o grubości około 2 mm, wzmocniony wewnętrznym wachlarzowym ożebrowaniem zaprojektowanym przez Antonio Torresa w XIX wieku.
W tańszych gitarach spotyka się także laminat (sklejkę) – kilka warstw forniru sklejonych ze sobą. Taki top jest wytrzymały, ale w instrumentach koncertowych nie daje tak bogatego brzmienia jak lite drewno.
Answer Box (definicja w skrócie)
Co to jest płyta double top i single top?
- Double top (sandwich/composite) – dwie cienkie warstwy drewna z lekkim rdzeniem (Nomex, balsa lub pianka); konstrukcja zwiększająca głośność i projekcję.
- Single top (solid top) – tradycyjny top z jednego kawałka świerku lub cedru, z wachlarzowym ożebrowaniem.
Krótka historia i rozwój koncepcji
- XIX wiek – Antonio Torres ustalił grubość płyty na 1,8–2,5 mm i wprowadził siedmiożebrową kratownicę wachlarzową.
- XX wiek – jego uczniowie rozwijali projekt (m.in. Robert Bouchet dodał belkę poprzeczną, Ignacio Fleta zastosował dziewięć żeber i cedr).
- 1989 r. – Matthias Dammann zbudował pierwszą gitarę z dwóch cienkich warstw drewna i drewnianego rdzenia.
- 1995 r. – do konstrukcji wprowadzono Nomex – ultralekki materiał o strukturze plastra miodu, stosowany w lotnictwie.
- Współcześnie – double top stał się synonimem nowoczesnej gitary koncertowej.
Równolegle rozwijano inne koncepcje: kratowe ożebrowanie (lattice), lattice/double top z włóknem węglowym, coreless double top – konstrukcja bez rdzenia, a także tone port – boczny otwór rezonansowy poprawiający projekcję i komfort odsłuchu.
Materiały i konstrukcje
Lite płyty i laminaty
- Solid top – jednowarstwowy kawałek drewna: świerk europejski, świerk sitkajski, cedr kanadyjski, cedr czerwony, sekwoja. Lite drewno z wiekiem rozwija głębsze brzmienie.
- Laminat – kilka warstw sklejonych fornirów, tańszy, odporniejszy, ale mniej rezonansowy.
Bracing (ożebrowanie)
- Fan bracing (wachlarzowe) – klasyczny układ w single topach.
- Lattice bracing – kratowa konstrukcja żeber, częsta w nowoczesnych double topach.
- X-bracing – typowy raczej dla gitar akustycznych.
Konstrukcja double top
- Dwie warstwy drewna (0,3–0,6 mm) + rdzeń (najczęściej Nomex, czasem balsa).
- Drewno: świerk, cedr, sekwoja, kombinacje gatunków.
- Tył i boki: egzotyczne gatunki – palisander, bubinga, orzech, mahoni, klon.
- Podstrunnica: heban, często podwyższona (elevated fingerboard).
Właściwości akustyczne i użytkowe
1. Głośność i projekcja
- Double top – większa projekcja, głośniejsze brzmienie, dłuższy sustain.
- Single top – naturalna równowaga brzmienia, cieplejszy ton.
2. Responsywność i dynamika
- Double top – szybka reakcja, szeroki zakres dynamiki.
- Single top – wolniejsza odpowiedź, bardziej subtelne niuanse.
3. Lekkość i stabilność
- Double top – lżejsza konstrukcja, większa odporność na zmiany wilgotności.
- Single top – cięższe płyty, bardziej podatne na klimat, ale łatwiejsze w naprawie.
4. Precyzja wykonania
- Double top – wymagają perfekcyjnego rzemiosła i dokładnej laminacji.
- Single top – prostsze w konstrukcji, naprawie i personalizacji.
5. Koszt i dostępność
- Double top – instrumenty drogie, głównie lutnicze, często na zamówienie.
- Single top – szeroka dostępność, od tanich modeli po mistrzowskie instrumenty.
Brzmienie – porównanie wrażeń muzycznych
- Double top – głośny, klarowny dźwięk, szybki atak, długi sustain, mocna projekcja. Często jaśniejsze brzmienie, choć bywa uboższe w alikwoty.
- Single top – ciepły, bogaty ton, złożone alikwoty, naturalna dynamika i głęboka barwa, idealna do muzyki klasycznej i romantycznej.
Tabela zalet i wad
| Konstrukcja | Główne zalety | Główne wady |
|---|---|---|
| Double top / composite top | Bardzo wysoka głośność i projekcja, szybka reakcja, szeroka dynamika, lekkość, odporność na zmiany klimatu | Mniej złożona barwa, trudniejsza naprawa, wyższa cena |
| Single top / solid top | Ciepłe, bogate brzmienie, długi sustain, łatwa naprawa, szeroka dostępność cenowa | Mniejsza projekcja i głośność, większa wrażliwość na wilgotność, cięższa konstrukcja |
